Metafory fotograficzne

„Znajomość fotografii jest równie ważna jak umiejętność pisania, tak iż w przyszłości, nie tylko niepiśmienni, ale i pozbawieni umiejętności fotografowania, będą uważani za analfabetów.” Ta opinia, której autorem jest Laszlo Moholy-Nagy, pojawiła się pod koniec lat 20. XX wieku i już sama w sobie jest świadectwem jak istotną rolę odgrywała wówczas fotografia. Była kluczem to odszyfrowania współczesności.

Zjawisko „analfabetyzmu fotograficznego”, przed którym przestrzegał Moholy-Nagy, o tyle nie straciło na aktualności, o ile fotografia staje się dostępna coraz większemu gronu ludzi i tym bardziej należy nauczyć się ją właściwie odczytywać. To właśnie przyświecało Berndowi Stieglerowi, autorowi 55 posegregowanych alfabetycznie artykułów, tworzących swego rodzaju przewodnik po metaforycznym i niesamowicie intrygującym świecie znieruchomiałych obrazów. Stiegler dobrze poradził sobie z trudnym zadaniem i w 260-stronicowej książce zawarł najbardziej charakterystyczne tezy, pokazujące jak, wraz z postępem techniki, zmieniało się podejście do fotografii. Równolegle do fotografii kreacyjnej, nawiązującej do obrazów – tak jak portrety w malarstwie – zaczęła powstawać fotografia, która niosła treść, a nie głównie wrażenia estetyczne. Dla Stieglera właśnie ta treść jest najistotniejsza.

Książka pod względem wizualnym może nie robi zbyt dużego wrażenia – zdjęcia, choć unikatowe (często ze zbiorów własnych autora), są małe i nie zawsze dobrej jakości. Może to być również kwestią papieru, na jakim zostały wydrukowane. Zaletą jest, natomiast, przejrzystość i przystępność artykułów. Każdy z nich zaczyna się od cytatu, który jest punktem wyjścia do dalszych rozważań. Każdy też stanowi zamkniętą całość, dzięki czemu samemu można decydować o kolejności czytania. Książka zawiera dużo zaskakujących porównań i pokazuje, że “oczywiste, wcale nie jest oczywistością”.

To jedna z “pozycji obowiązkowych” dla wszystkich miłośników fotografii, nie tylko dla tych, którzy ją tworzą.

„Obrazy fotografii – Album metafor fotograficznych” Bernd Stiegler

Universitas, 2009