To jeden z bardziej efektownych i ciekawych sposobów rejestrowania otaczającej nas przestrzeni. Dobry kadr i odpowiednie warunki atmosferyczne zapewnią niemalże bajkowe krajobrazy.
Piękne zimowe zdjęcia – takie pierwsze wrażenie sprawiają zdjęcia wykonane w podczerwieni. Nic bardziej mylnego. Są one rejestrowane w okresie, kiedy śnieg już dawno spłynął do morza, a drzewa pokrywa soczysta zieleń liści.
Jak wiele dzisiejszy postęp technologiczny zawdzięcza armii, nie trzeba przekonywać. Podobnie jest w przypadku fotografii w podczerwieni. Wojskowi początkowo wykorzystywali ją do ustalania zakamuflowanych pozycji wroga, które były łatwo rozpoznawalne na fotografiach jako ciemniejsze plamy wśród śnieżnobiałej trawy.
Fotografię IR (od angielskiego infrared) od normalnych zdjęć różni zakres fal światła rejestrowanych przez materiał światłoczuły. Dla przypomnienia: fale krótsze od 400 nm to nadfiolet, a dłuższe od 700 nm to podczerwień. Tak jedne, jak i drugie, są dla ludzkiego oka niewidoczne. Natomiast przedział 400-700 nm to znany wszystkim zakres światła widzialnego.
Do robienia tego rodzaju zdjęć trzeba zaopatrzyć się w filtr IR, aparat z odpowiednim obiektywem oraz statyw. Przy czym należy pamiętać, że najlepsze efekty daje filtr, który przepuszcza tylko światło o długości fal większej niż 720 nm i tylko to światło zostanie „wpuszczone” na matrycę. Ponadto nie każdy aparat rejestruje fale podczerwone. Można sprawdzić sprzęt, robiąc zdjęcie diody pilota od telewizora przy wciśniętym dowolnym klawiszu. Jeżeli na zdjęciu dioda będzie świecić, oznacza to, że aparat najprawdopodobniej nadaje się do fotografii IR. Niestety, niektóre obiektywy dają efekt plamki na środku kadru (tzw. hot spot). W sieci łatwo można znaleźć listę szkieł, których dotyczy ta wada, np. pod tym adresem: http://photo.net/canon-eos-digital-camera-forum/00IXFm.
Po skompletowaniu sprzętu przychodzi czas na użycie go w plenerze. Przy rejestrowaniu obrazu korzystamy z trzech zjawisk: pochłaniania przez niektóre przedmioty światła podczerwonego, odbijania najdłuższych fal oraz emisji promieniowania podczerwonego.
fot. Bartosz Zaborowski
– Trudnością jest odpowiednie dobranie parametrów, m.in. czasu naświetlania, balansu bieli czy ostrości – tłumaczy Bartosz Zaborowski, fotografujący w podczerwieni. – To świat niedostrzegalny dla nieuzbrojonego oka, co znacznie utrudnia fotografowi pracę, ale jednocześnie jest magią tych obrazów – dodaje. Warto więc poświęcić trochę czasu na znalezienie optymalnych ustawień.
Zaczynamy od balansu bieli. Najlepiej sprawdzają się ustawienia własne, wykonywane z filtrem założonym na obiektyw, gdzie wzorcem bieli jest intensywna zieleń liści lub zadrukowanej kartki (ponieważ to ona na zdjęciach IR będzie biała).
Im więcej roślinności w kadrze, tym lepiej, ponieważ chlorofil odbija podczerwień najintensywniej, co właśnie daje efekt śnieżnobiałych koron drzew. Zdjęcie kadrujemy i ostrzymy bez filtra. Niektóre aparaty dają potwierdzenie ostrości z założonym filtrem, ale lepiej polegać na własnej ocenie. Zdjęcia wykonujemy na niskim ISO, przy praktycznie dowolnej przysłonie, pamiętając o odpowiednio długim czasie naświetlania.
Wykonanie zdjęcia to połowa pracy. Dla ostatecznego wyniku ważna jest bowiem obróbka otrzymanego obrazu. Trzeba poprawić jasność i kontrast obrazu oraz zmienić kolory za pomocą Mieszania kanałów (w programie Photoshop), gdzie w wyjściowym kanale czerwonym ustawiamy wartość czerwieni na „0”, a niebieskiego na „100”, natomiast w kanale niebieskim czerwony na „100”, a niebieski na „0”, dzięki czemu niebo i woda będą niebieskie.
– Ważne jest, aby w obróbce zdjęć nie przedobrzyć z tym efektem, który może przysłonić nam to, co w fotografii jest najważniejsze – mówi Zaborowski, którego wystawę fotografii IR można oglądać do 15 maja w Bemowskim Centrum Kultury art.bem w Warszawie.
Strony, które warto odwiedzić:
www.zaborowski-photography.com – strona Bartka Zaborowskiego
www.fotografia61.com – strona Jarka Majchera
www.infraredphoto.eu – angielskojęzyczna strona ze wskazówkami o fotografii IR