Nieprzespane noce, długotrwała i monotonna nauka, ogromne ilości kawy i zawieszone życie towarzyskie – z tym głównie kojarzy się sesja. Tymczasem nauka nie musi być skomplikowana i wiązać się z wieloma wyrzeczeniami. Aby zwiększyć jej efektywność wystarczy opanować kilka podstawowych technik skutecznego zapamiętywania.
Łącz to, co znane z nieznanym
Kluczem do zapamiętania nowych informacji jest osadzenie ich w dobrze znanym i budzącym pozytywne skojarzenia kontekście. Warto o tym pamiętać, ponieważ ludzka psychika blokuje obrazy nieprzyjemne.
Najłatwiejszym sposobem przyswojenia sobie materiału jest wyodrębnienie z niego słów-kluczy, a następnie budowanie z ich użyciem opowiadań, które dużo łatwiej zapadają w pamięć niż suche fakty. Mózg szybko zapamiętuje historyjki ruchome i kolorowe oraz takie, które są absurdalne i śmieszne. Przy ich układaniu ważne jest odwoływanie się do „ja”, czyli budowanie narracji pierwszoosobowej. Zasada jest prosta: to co odwołuje się bezpośrednio do Ciebie jest dwa razy szybciej i trwalej zapamiętane niż to co jest obce i dotyczy kogoś innego.
Warto także wspomnieć, o tym, że wbrew pozorom umysł dużo trwalej i szybciej przyswaja ciągi cyfr niż ciągi wyrazów. Zatem o ile to możliwe, długie i nudne notatki powinno się przerobić na schematy wykorzystujące liczby i ich symbolikę oraz na obrazy tworzące sekwencję scen.
Jedną z bardziej znanych mnemotechnik (nazwa określająca sposoby szybkiego zapamiętywania) jest metoda „rzymskiego pokoju”. Uczący się musi wyobrazić sobie w jak najdrobniejszych szczegółach dowolną przestrzeń np. swój dom ze wszystkimi meblami, drogę na uczelnię lub ulubioną kawiarnię. Następnie każdemu ze sprzętów znajdujących się na tej przestrzeni należy przyporządkować jakąś partię materiału do opanowania i wymyślić do niej barwną historię związaną z tym sprzętem, np. ucząc się historii zmian konstytucji Francuskich, można zacząć tak: wracam zmęczony z uczelni, marząc jedynie o tym, aby jak najszybciej położyć się spać. Wchodzę do swojego pokoju i co widzę?! Na biurku stoją 4 komputery z 10 rdzeniowym procesorem. Przed nimi siedzi 19 klaunów w koszulkach z napisem „ Obowiązuje V Republika” i rysunkiem ósemki na pięciolinii. (Obowiązująca konstytucja francuska pochodzi z 4 października 1958r.). Budując na takiej zasadzie historię można rozbudowywać ją w nieskończoność włączając do niej kolejne sprzęty i pomieszczenia.
Mniej pisz, więcej rysuj
Naukowcy z prestiżowych Uniwersytetów w USA( Virginia, Wisconsin, Duke i Kent University) opublikowali raport na temat skuteczności technik uczenia się. Z badania wynika, że najczęściej wykorzystywane przez studentów metody tj. podkreślanie, powtórne czytanie i podsumowywanie są dużo mniej skuteczne niż rozrysowywanie informacji i tworzenie map myśli. To właśnie mindmapping znalazł się na pierwszej pozycji zestawienia.
Efektywna nauka jest uwarunkowana zaangażowaniem obu półkul mózgowych, a ponieważ tradycyjne metody angażują wyłącznie lewą półkulę, warto dołączyć do nich robienie przestrzennych notatek obrazkowych pobudzających do pracy półkulę prawą.
Notatki przestrzenne, czyli tak zwane mapy myśli to zbiór informacji przedstawionych za pomocą drzew, grafów i obrazów, zawierających słowa – klucze oraz skojarzenia związane z głównym tematem. Mindmapping jest dużo ciekawszą i szybszą metoda notowania niż tradycyjne pisanie. Notatki są spójniejsze, bardziej logiczne i uporządkowane (system rozgałęzień pomaga je hierarchizować), dzięki czemu mózg nie ma trudności z ich odtworzeniem.
Bądź logistykiem
Najczęściej popełnianym błędem przez studentów jest zbyt długie siedzenie nad materiałem bez robienia jakichkolwiek przerw. Tymczasem po około 90 minutach intensywnej nauki mózg znacznie obniża swoją wydajność. Przyswojenie treści po tym czasie przychodzi wolniej, a prawdopodobieństwo, że zostaną one szybciej zapomniane się zwiększa. Dlatego dla zapewnienia efektywnej nauki niezbędne jest opracowanie systemu dłuższych i krótszych przerw, wypełnionych drobnym wysiłkiem fizycznym pobudzającym organizm lub odpoczynkiem.
Po każdych 45 minutach nauki należy zrobić 5-8 minutową przerwę, a później po upływie 1,5 godziny – 20 minutową. Dłuższe przerwy warto poświęcić na krótką drzemkę, pozwalającą mózgowi uporządkować przyswojone dane. Temu samemu ma służyć odpowiednia ilość snu przed egzaminem. Eksperci twierdzą, że dorosły człowiek powinien przeznaczyć na sen 7,5h.
Planując naukę warto wziąć także pod uwagę dwa podstawowe prawa dotyczące pamięci. Pierwsze z nich mówi, że mózg najlepiej zapamiętuje treści wpojone na początku nauki oraz tuż przed jej zakończeniem. Warto więc zastanowić się nad takim podziałem materiału, aby zapewnić sobie naukę najtrudniejszych rzeczy zaraz po przerwie bądź chwilę przed nią. Drugim prawem jest zasada świeżości, mówiąca o tym, że mózg bardzo łatwo odtwarza treści, które zostały dopiero co przyswojone. Aby zostały zapamiętane trwale, należy je powtarzać.
Efektywność nauki można także zwiększyć poprzez stworzenie odpowiedniego otoczenia. Nauka powinna odbywać się w wywietrzonym pokoju (brak wystarczającej ilości tlenu równa się mniej wydajna praca mózgu) z odpowiednim oświetleniem. Warto również zapewnić sobie stałe miejsce, które będzie kojarzone wyłącznie z tą czynnością.
Techniki ułatwiające szybkie zapamiętywanie będą skuteczniejsze kiedy połączy się je ze sposobami wypracowanymi na podstawie wiedzy o tym, jaki kanał sensoryczny dominuje podczas nauki. Inna technika zapamiętywania pomaga wzrokowcom, a inna słuchowcom i kinestetykom. Dlatego też ważna jest umiejętność połączenia mnemotechnik ze sposobami ułatwiającymi uczenie się poszczególnym grupom. Dla wzrokowców idealnym rozwiązaniem będzie budowanie grafów i schematów oraz podkreślanie kolorowym pisakiem najważniejszych partii materiału. Słuchowcy powinni powtarzać na głos przedstawione graficznie informacje, a kinestetycy uczyć się wykorzystując dynamikę swojego ciała. Dopiero połączenie tych indywidualnych predyspozycji z mnemotechnikami pozwala wykorzystać większy potencjał mózgu i zaangażować w pracę obie półkule.