Kanał Augustowski powstał dzięki handlowi – towary z Polski postanowiono przewozić przez porty rosyjskie nad Bałtykiem, w tym celu wybudowano drogę wodna miedzy Wisłą i Niemnem. Inicjatorem budowania został minister skarbu Królestwa Polskiego Książe Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. Kierownictwo nad budowa objęli pułkownik Ignacy Prądzyński, generał Jan Ch. Malletski de Grandwill i pułkownik Rossmann.
Kanał został wybudowany w rekordowym terminie – projektowanie zaczęto w 1823 roku, a w 1839 roku. zasadnicze prace już zostały wykonane. Szlak żeglowny składał się z ośmiu jezior, części rzeki Czarna Hańcza, kilku kilometrów koryta sztucznego – jego długość wynosiła 101,2 km.
Turystyczna reaktywacja
Już w końcu XIX wieku Kanał Augustowski zaczęli odwiedzać turyści. Ich zainteresowanie tym obiektem rosło aż do wybuchu II wojny światowej.
Dzisiaj Kanał Augustowski płynie po terytorium Polski i Republiki Białoruś. Po rekonstrukcji w latach 2004-2005 długość Kanału na Białorusi wynosi około 25 km, tu znajdują się 2 upusty i 4 śluzy, w tym jedyna na kanale czterokomorowa śluza we wsi Niemnowo.
W czerwcu 2005 roku została podpisana umowa pomiędzy rządami Polski i Białorusi, dotycząca współpracy przy rekonstrukcji granicznego odcinka Kanału. Duże znaczenie dla ruchu turystycznego ma otwarcie pierwszego kajakowego przejścia granicznego na śluzie Kurzyniec, które nastąpiło 30 kwietnia 2005 roku.
fot. Jacek Kościański
Na białoruskim odcinku Kanału Augustowskiego jest kilka śluz – od znajdującej się w pasie granicznym śluzy Kurzyniec, po największą, obecnie cztero – zamiast wcześniej dwu komorowej – ze względu na różnicę w poziomach wody jakie powstały w ciągu istnienia Kanału Augustowskiego, śluzę Niemeńską (Niamnową). Ma ona największą na całym Kanale Augustowskim różnicę poziomów – około 10 metrów.
Koło śluzy Dąbrówka (Dombrouka) jest gospoda, kawiarnia, można też wynająć łódź i kajaki. Dla turystów przyjeżdżających na kilka dni są domki, w których można przenocować oraz kemping. Podobnie zresztą domki są koło śluz Niemnowo i Kurkul. W miejscowość Dąbrówka jest także przystań motorowego statku wycieczkowego „Nioman” (Niemen) pływającego po Kanale Augustowskim.
fot. Jacek Kościański
Znajduje się tam również miejsce biwakowe z zadaszonymi drewnianymi stołami i ławami. Tak zagospodarowanych i ogólnie dostępnych miejsc jest nad kanałem więcej. Można wynajętym kajakiem odbyć spływ Kanałem Augustowskim aż do jego połączenia z Niemnem. Do dyspozycji turystów nad kanałem są również rowery.
A na doroczne festiwale „Kanał Augustowski – w kręgu kultury trzech narodów” przyjeżdża wielu turystów. Liczba ich zapewnie wzrośnie po oddaniu do użytku także całej polskiej części Kanału Augustowskiego.