W dniu 5 stycznia 1945 roku w obozie Auschwitz odbyło się ostatnie posiedzenie sądu doraźnego katowickiego gestapo, który wydał ponad sto wyroków śmierci na Polaków. Skazani zostali rozstrzelani dzień później przy krematorium w Auschwitz II-Birkenau. Przewodniczącym tego sądu był Johannes Thümmler, szef katowickiego gestapo, który po wojnie uniknął odpowiedzialności za zbrodnie.
Dokładna liczba osób rozstrzelanych 6 stycznia 1945 roku pozostaje nieznana, ale prawdopodobnie wynosiła około 116, w tym zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Większość dokumentów sądowych została zniszczona na polecenie Thümmlera, a jedynym śladem po ofiarach są napisy w celach bloku 11 obozu Auschwitz, datowane na 5 stycznia 1945 roku.
Wśród zamordowanych znajdowały się takie osoby jak Antoni Szlachcic – kurier AK, Władysław Jasiówka, Kazimierz Matjasiński z Sosnowca, Stanisław Kobyłka z Ruśca, Józef Łuczak z Wielunia, Jan Strychowski z Myślachowic i Adam Tondos z Jęzora. Wśród skazanych był również Zbigniew Kunz z Orłowej na Zaolziu, członek AK o pseudonimie „Adler”, który przez długi czas unikając śmierci, przeżył dzięki pomocy matki, która przekupywała gestapo. Po jego zwolnieniu z obozu w 1944 roku, w grudniu 1944 roku Thümmler wydał wyrok śmierci.
W sumie, od 1943 roku, sąd doraźny katowickiego gestapo skazał na śmierć około 3 tys. Polaków, z czego niemal wszyscy zostali rozstrzelani. Egzekucje odbywały się głównie w bloku 11 lub w Auschwitz II-Birkenau, a od marca 1944 roku także w krematorium V.
Pierwszym szefem katowickiego gestapo był Rudolf Mildner, który przewodniczył sądowi do września 1943 roku. Następnie jego stanowisko objął Thümmler. Sąd zajmował się skazywaniem tzw. więźniów policyjnych, głównie Polaków, którzy nie byli pod jurysdykcją komendy obozu.
Po wojnie Mildner został aresztowany przez Amerykanów, lecz później uwolniony i uciekł do Argentyny, gdzie zmarł w latach 60. Thümmler uniknął odpowiedzialności za swoje zbrodnie – po wojnie był internowany przez władze amerykańskie, ale nigdy nie został wydany Polsce. W 1949 roku wyszedł na wolność, a w 1979 roku sprawa przeciwko niemu została umorzona przez niemiecką prokuraturę. Zmarł w 2002 roku w wieku 95 lat.
Auschwitz, założony przez Niemców w 1940 roku jako oboz dla Polaków, z czasem stał się miejscem masowej zagłady Żydów. W Auschwitz II-Birkenau, zginęło co najmniej 1,1 miliona ludzi, w tym ponad 70 tys. Polaków, a także Romowie, jeńcy sowieccy i przedstawiciele innych narodowości.
(Fot. Unsplash)