Jacek Kaczmarski kojarzony jest głównie z oporem przeciw komunizmowi, strajkami „Solidarności” i śpiewaniem „Murów”. Mało kto zna jednak inne oblicze tego poety – wrażliwego na sztukę, wnikliwego obserwatora próbującego poznać prawdy uniwersalne.
„Lekcja historii Jacka Kaczmarskiego” to bogato ilustrowany album zawierający reprodukcje znanych obrazów oraz inspirowane nimi utwory barda „Solidarności”. Wiersze i obrazy opatrzone są komentarzami Iwony Grabskiej i Diany Wasilewskiej, które pomagają zrozumieć wszystkie polityczne, kulturalne i biograficzne konteksty tych dzieł. Książka jest realizacją projektu samego Kaczmarskiego, którego jednak poeta nie zdążył ukończyć przed śmiercią w 2004 roku.
Choć w książce znajdują się dzieła tak odległe czasowo i tematycznie jak tryptyk „Wieczne Królestwo” Hieronima Boscha i „Autoportret” Witkacego, to wszystkie spajane są przez twórczość Kaczmarskiego. Poeta nie tyle opisuje cudze dzieła, co przetwarza je po swojemu, akcentując pewne – pozornie nieistotne – elementy lub odkrywając zupełnie nowe znaczenie obrazu. Zwykle przedstawia interpretację sprzeczną z powszechnie obowiązującą wykładnią, a nawet z wizją samego malarza!
Ponadto w swoich wierszach często „ożywia” płaskie postaci z obrazów, opisując ich ruchy, myśli czy nawet zapachy. Pełnię tego ożywienia można jednak poczuć dopiero słuchając muzycznych wykonań piosenek, zamieszczonych na dołączonej do książki płycie CD. To właśnie muzyka Kaczmarskiego buduje odpowiedni dla każdego obrazu nastrój, jak ferwor szarży szwoleżerów pod Somosierrą, gwar sejmowej sali w „Rejtanie” czy też rezygnacje zesłanych studentów z obrazu Malczewskiego.
Jacek Kaczmarski nie traktuje historii jako opowieści o dawno minionych wydarzeniach, które nikogo już nie obchodzą. Dla niego to stały proces, bez przerwy trwający i wpływający na ludzkie życie. Opisując kolejne obrazy stara się uświadomić odbiorcy, że choć zmieniają się historyczne stroje i scenografie, to pewne procesy i zasocjowania pozostają niezmienne.
„Lekcja historii Jacka Kaczmarskiego” uczy nie tyle wiedzy historycznej, co pewnego sposobu patrzenia na przeszłość, sztukę czy w ogóle na świat. Poeta pokazuje, że warto odrzucić utarte schematy i dążyć do samodzielnej interpretacji rzeczywistości. Obcowanie z poezją Kaczmarskiego, bogatą w metafory i nawiązania do innych dzieł, wymaga oczywiście podstawowego obeznania w świecie kultury. Jednak bardzo przystępne, popularnonaukowe komentarze autorek sprawiają, że nie tylko eksperci i pasjonaci znajdą przyjemność w lekturze książki. Tak naprawdę wystarczy otwarty umysł i chęć poszerzania kulturalnych horyzontów.
„Lekcja historii Jacka Kaczmarskiego”
Autor: Iwona Grabska, Diana Wasilewska
Wydawnictwo: Demart
Data premiery: 18 listopada 2011
Ilość stron: 304