Publikowanie zdjęć często wiąże się z koniecznością uzyskania zgody osoby lub osób znajdujących się na fotografii. Kiedy więc możemy rozpowszechniać wizerunek bez pozwolenia osób fotografowanych, a kiedy taka zgoda jest wymagana?
Fotoreporterzy podczas odsłonięcia przez Irenę Santor pamiątkowej gwiazdy w Opolu
fot. PAP/Grzegorz Hawałej
Regulacji prawnych na ten temat należy szukać w Ustawie o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych. Kluczowym jest tu art. 81: Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.
Artykuł wyraźnie mówi, że bez zgody osoby znajdującej się na fotografii nie możemy jej publikować. Ustawodawca jednak nie precyzuje w jakiej formie ma być wyrażona zgoda. Można mieć formę pisemną lub ustną. Pierwsza jest znacznie bezpieczniejsza, bo osoba nie będzie mogła zaprzeczyć swojego pozwolenia, co mogłoby mieć miejsce w przypadku pozwoleń ustnych.
Zgoda nie jest wymagana, jeśli osoba fotografowana otrzymała wynagrodzenie za pozowanie. Jednak i w tym wypadku ustawodawca przewiduje pewne wyjątki. Przykładowo: modelka może sobie zastrzec prawo do publikacji tylko za jej zgodą po to, aby fotograf nie sprzedał jej zdjęć np. do pism erotycznych. Kolejną kwestią jest publikowanie wizerunku nieletnich, gdzie zawsze konieczna jest zgoda ich rodziców lub prawnych opiekunów.
Śledząc dalej art. 81 czytamy, że zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Oznacza to, że możemy fotografować i publikować wizerunek polityka, gdy bierze udział w posiedzeniu sejmu, wykonuje wszystkie czynności związane z pełnieniem funkcji posła. Nie możemy jednak opublikować zdjęć jak uprawia seks w windzie, bo nie wiąże się to z pełnieniem przez niego funkcji publicznych, a są to tylko jego prywatne sprawy.
Zgody nie wymaga także publikacja osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Tak więc fotografując ludzi na wszelkiego rodzaju manifestacjach czy koncertach nie musimy prosić ich o zgodę. Pozwolenie wyrazili już samym przybyciem i uczestnictwem w danym evencie.
Jeżeli opublikujemy wizerunek bez zgody – nic się nie dzieje, dopóki ta osoba nie złoży pozwu do sądu cywilnego. Odpowiedzialność najczęściej kończy się na karze pieniężnej. Jeśli jednak poszkodowany dowiedzie, że jego prawa majątkowe zostały naruszone, może zostać wszczęte postępowanie karne. Otóż, jak sfotografujemy brudny widelec w restauracji, opublikujemy zdjęcie wraz z nazwą i adresem lokalu, to w ten sposób możemy przyczynić się do spadku liczby klientów. Właściciel, tracąc dochody, założy nam sprawę karną i na pewno ją wygra. Dlaczego? Bo przedstawioną scenę określi jako przypadkową i wymierzoną przeciwko interesowi, który prowadzi.
Aby wszelkie wątpliwości zostały rozwiane sprecyzujmy na koniec możliwość fotografowania i publikacji:
- czy wolno fotografować osobę bez jej zgody? TAK
- czy wolno fotografować osobę mimo jej sprzeciwu? TAK
- czy wolno publikować zdjęcia osoby mimo jej sprzeciwu? NIE
- czy osoba ma podstawy prawne, aby zażądać usunięcia zdjęć wykonanych bez jej zgody? NIE
- czy osoba ma podstawy prawne aby zażądać usunięcia zdjęć opublikowanych bez jej zgody? TAK